Şemsi Efendi Mektebi ve Terakki Mektebinin Kuruluşu

ŞİŞLİ TERAKKİ LİSESİ’NİN TARİHÇESİ:
Şişli Terakki Lisesi’nin tarihçesi sözkonusu edilince hemen daima
1879 tarihindeki büyük ve tam kuruluşlu Terekki Mektebi esas olarak alınmakta , bu hareketin ilk adımı
sayılması gereken Şemsi Efendi Mektebi bir yana bırakılmaktadır ( 1879). Halbuki Selanik’te ilk olarak
Şemsi efendi’nin öncülüğü ile Şemsi Efendi Mektebi kurulmuştur. (100. Yıl Şişli Terakki Lisesi /Yenilik
Basımevi / 1979). Hakikaten Atatürk’ün de okuduğu ve anılarında sık sık sözünü ettiği gibi Selanik’te
kurulan Şemsi Efendi mektebi, Şişli Terakki’nin temelidir.
Bir Sabetaycı haham olan Şemsi Efendi (Şimon Zwi) bu okulu o dönemde hem cemaatleri toplamak ve hem
de dini eğitimle birlikte gençleri her yönden yetiştirebileceği bir okul olarak kurmuştu. Daha sonra cemaatle
arasında yaşanılan sorunlar nedeniyle okuldan ayrıldı. Fakat okul bir cemaat okulu kimliğini kaybetmedi.
1907 Kayıtlarına göre Sabetaycı cemaatin Kapancı koluna mensup şu kişiler okulun yönetimindeydiler; Dr.
Rifat Efendi, Namık Kapancı, Osman Fıtri Bey ve Ata Derviş Beyler. 1924 senesinde ki mübadele
sonucunda okul İstanbul’a geldi. 1927 de Şakayık Sokağındaki Halil Rıfat Paşa konağına yerleşti. Okulu her
dönemde o yılların hayırsever aileleri desteklemiştir. Okul Selanik’teki kuruluşundan başlayıp hep bir encümen tarafından idare olunmuştur. Bu encümene alınan kimseler ya eski kurucuların çocuklarından, ya
da daha sonra okulun gelişmelerine yardımı dokunmuş kişiler arasından seçilirdi. 1933 ten sonra encümen 44
kişiye kadar ulaşmıştır.
1933 yılında okul son şekli olan “Mabeynci Konağı’na” taşınır. 1934 de Selanikli Mecdi Derviş Bey
buradaki yapıları kendi satın almıştır. 21.05.1935 de de bunu okulun yönetimi için kurulan Limited Şirkete
devrediyordu.1879 yılında okulun temel felsefesi “Terakki Mektebi ticaret maksadile müesse olmayıp hayır
için yaşadığı gibi hayır ile de yaşar” dı. (100. Yıl Şişli Terakki Lisesi /Yenilik Basımevi / 1979 s: 55). Limited
Şirketin kurucuları Fahri Refik Refiğ (Yönetmen Halit Refiğ’in amcası), Halil Ali Bezmen, Aziz Refik Refiğ
ve diğerleriydi.
Okul daha 1967 yılında 903 sayılı Kanunla Vakıf Halne gelmiştir. Bu tarihten sonra da mütevelli heyeti
tarafından yönetilmektedir. Bugün artık bir cemaat okulu kimliğini kaybetmiştir. Ancak yönetim kurulu
üyeleri halen cemaat kurallarına göre seçilmektedirler. Örneğin Mütevelli heyetine girebilmenin yolu bu
heyet üyelerinden birinin önerisi ile olmaktadır. Vakıf ana senedinde yapılan bir değişiklikle mütevelli heyeti
üyeleri ömür boyu bu görevde kalmaktadırlar! [http://www.sabetay.50g.com/Terakki/terakki.html ILGAZ
ZORLU ARAŞTIRMACI - YAZAR]

Terakki Mektebi'nin İstanbul'daki Gelişimi
Ama okulun Selanik'teki son bölümünün kapanmasından dört yıl önce, İstanbul'da Terakki ruhunu taşıyan bir
başka okul açılmıştı. Selanik Terakki Mektebi'nden yetişmiş ve Balkan Savaşı yıllarında İstanbul’a göç
etmiş bir grup genç, içinden çıktıkları irfan yuvasının geleneğini sürdürmek ve genç kuşaklarda da aynı
geleneği yaşatmak için 5 Nisan 1919'da Şişli Lisan Mektebi adı altında bir okul kurdular. 3 Eylül 1919'da
Mahmut Celalettin Konağı'nda kapılarını açan Şişli Lisan Mektebi, 24 Haziran 1920 akşamı bu ahşap
konak yanınca 1 Eylül 1920 tarihinden itibaren eğitime Pangaltı'da kiralanan Nuri Paşa Konağı'nda devam
etti.
Okul, 1921 yılından itibaren adını Şişli Terakki Mektebi olarak isim değiştirir. Kuruluş yıllarında olduğu
gibi, bu okul da encümen adı verilen kurucu ve koruyucu üyelerden oluşmuş bir heyet tarafından yönetildi.
Okul kurucularının benimsedikleri ilke Terakki geleneğini ifade ediyordu:
"Terakki Mektebi ticaret amacıyla kurulmamıştır, hayır için yaşadığı gibi hayır ile de yaşar."
Şişli Terakki Mektebi, 1935 yılında kendi mülkiyetindeki binalarına kavuşuncaya kadar hep Nişantaşı ve
Pangaltı arasında, okul hizmeti vermeye uygun konakları kiralayarak tam teşkilatlı, yatılı, karma bir lise
olarak gelişti.
Şişli Terakki Mektebi, 1922 yılında Ferit Paşazade Mehmet Bedri Bey ve validesine ait binada, 1924
yılında Şerif Paşa Konağı ve Münire Sultan Konağı'nda, 1927 yılında Halil Rifat Paşa Konağı'nda ve
1928 yılında da Nişantaşı’ndaki Baş Mabeyinci Konağı'nda hizmet verdi.
Baş Mabeyinci Konağı 1935 yılında Emlak ve Eytam Bankası'ndan satın alındı. Konak 1949 yılında
yıkılarak yeni ve çağdaş okul tesislerinin yapımına başlandı. Ön cephesi Teşvikiye Caddesi, arka cephesi
Akkavak Sokağı, ortası da büyük bir avludan oluşan tesislerin inşaatı 1962 yılında tamamlandı. 1969 yılında
da ön cepheye iki kat ilave edildi.
Şişli Terakki Mektebi, 17 Mart 1934 tarihinde aynı adla anılan bir limited şirkete devredildi. Ancak, bu
biçimsel bir değişimdi. Çünkü şirket ortakları Terakki ruhuna ve ilkelerine uygun olarak hiçbir biçimde kar
hissesi istemeyecekleri konusunda birer taahhütname imzalamışlardı.
1963 yılında şirket ilk kuruluştaki yapısına, yani Vakıf kavramının o günkü yasal ifadesi ile Tesis'e
dönüştürülmüş, 1967 yılında yürürlüğe giren 903 sayılı yasanın Vakıf kurma olanağını tanıması ile de
Terakki Tesisi, Terakki Vakfı'na dönüşmüş ve okul bu vakıf tarafından yönetilmeye başlamıştır.
Terakki Vakfı Okulları - Vikipedi

Terakki Vakfı'nın Kurucu Üyeleri
Abdurrahman Malta
Ahmet Elberger
Akif Akev
Fahri Refiğ
İbrahim Telci
Necdet Üçer
Nuri Türen
Osman Üçer
Reşat Atabek
Yusuf Kapancı
Ata Refiğ
Rifat Edin
Fikret Güvenç
Mehmet İnal
Memduh Paker
Nazmi Eren
Vedat Uras
Ecvet Gürses
Neşe Deriş


Günümüz Şişli Terakki Lisesi
Okulun bugünkü modern tesislerini oluşturan Levent
tesislerine doğru ilk adım, 1966 yılında satın alınan
25,800 metrekarelik arazi ile atıldı. Levent’teki ilkokul
binasının yapımına 1973 yılında başlandı ve binanın
birinci modülü 1975 yılında, ikinci modülü ise 1983
tarihinde tamamlanarak öğretime açıldı.Terakki Vakfı
Okulları'nın Levent tesislerinin temeli ise 14 Temmuz
1991’de atıldı.
Levent eğitim tesislerinin kuruluşundaki ilke, artık bilgi
toplumuna dönüşen ve sanayileşen bir ülkenin
gereksindiği üretici insan gücünün yetiştirilmesi için
uygulamalı bir öğretimin, sosyal, kültürel ve sportif bir
eğitim ile bütünleştirilmesi olmuştur. Bu nedenle, Levent
eğitim tesislerinde, sayısı giderek artan öğrencilere,
gelişen teknolojinin sağladığı olanaklarla düzenlenen özel derslikler, laboratuarlar, kütüphaneler, toplantı ve
konferans salonları, yemek salonları, büfeler, Bilgi İşlem Merkezi, kültür merkezleri, Terakki Sanat Galerisi
ve spor tesislerinden oluşan tüm çağdaş olanaklar sunulmaktadır.
Terakki Vakfı Okulları, 1994-1995 öğretim yılından itibaren Anaokulu, İlköğretim Okulu, Lise ve Fen
Lisesi olarak İstanbul’un en güzel semtlerinden Levent’teki tesislerinde hizmet vermektedir.

Ünlü Mezunları
Mustafa Kemal Atatürk
Barış Manço
Emre Altuğ
Ari Barokas
Coşkun Kırca
Ece Vahapoğlu
Emre Kongar
Halit Refiğ
Leyla Alaton
İshak Alaton
Erinç Serttaş
Kaan Tangöze
Yakup Trana
Lale Oraloğlu
Nasuh Mahruki
Nora Romi
Okan Karacan
Orhan Pamuk
Yetkin Gürsel
Gazanfer Özcan

Kaynakça
Selanik’ten İstanbul’a, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Terakki Okulları